کلیشه های عوام‌پسندانه عرب و عجم و برخی تفکرات غلط عرب (عراقی) ستیزی از سوی عده ای معدود مشهد را بار دیگر به صدر اخبار قرارداد. از سوی دیگر نیز جدا از جنجال چند‌روز گذشته و انتشار گزارش یکی از روزنامه‌های داخلی، درباره افزایش حضور خاص مسافران مرد عراقی در مشهد، کالبد‌ شکافی سابقه این ماجرا به چند سال قبل بر‌می‌گردد؛ وقتی روزنامه «گاردین» ١٧‌اردیبهشت سه‌ سال قبل... ... با انتشار گزارشی معنا‌دار، دلیل حضور زائران عراقی در مشهد را، اهداف خاص و غیر از زیارت، خرید و تفریح اعلام کرده بود. در گزارش ‌یاد‌شده که با استناد به برخی شنیده‌ها تلاش شده بود بهانه حضور زائران مرد عراقی در مشهد، بهره‌کشی جنسی ترسیم شود، بدون اشاره به زیارت و درمان، به دو هدف اصلی و اولیه حضور زائران در مشهد، از سوءاستفاده جنسی، غذا و تفریح، به‌ عنوان مهم‌ترین خواسته این افراد اشاره شده بود؛ خدماتی که خبرنگار گاردین مدعی شده بود به‌ طور‌ عمده در مراکز اقامتی رسمی و با همراهی و چندین دلال مهیا می‌شود.بعد از این گزارش نیز به‌صورت جسته‌و‌گریخته، اخبار و روایاتی در‌این‌باره منتشر شد و رسانه‌های مختلف خارجی ازقبیل «الشرق‌الاوسط» نیز با دامن‌زدن به این اخبار، تلاش کردند مشهد را به‌عنوان شهری که علاوه‌بر زیارت، همه‌گونه خدماتی به مسافران عرب و به‌ویژه مسافران عراقی ارائه می‌دهد، معرفی کنند. البته همین رسانه، دو سال قبل و در گزارشی مشابه آنچه در حال حاضر منتشر کرده است، از قول سخن‌گوی سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود این سازمان، نگران افزایش بارداری‌های ناخواسته زنان عراقی در راهپیمایی اربعین است. در این گزارش حتی آمار بارداری مشکوک ۱۶۹‌مورد اعلام شده بود؛ البته این خبر بلافاصله توسط سخن‌گوی سازمان بهداشت جهانی تکذیب شد و وی اعلام کرد در چند ماه گذشته، با هیچ‌یک از رسانه‌های عرب‌زبان مصاحبه نکرده‌است. اوایل هفته گذشته، روزنامه «شهروند» در گفت‌وگو با رئیس اتحادیه هتلداران خراسان‌رضوی، از قول وی اعلام کرد ۶هزار خانه مسافر غیرمجاز در مشهد وجود دارد و در گزارش خود تلویحا اعلام کرد که این تعداد خانه‌مسافر به مسافران خارجی و به‌ویژه به زائران عراقی، خدمات خاصی ارائه می‌دهند؛ خبری که اگر‌چه از‌سوی محمد قانعی، رئیس اتحادیه هتلداران استان، تکذیب شد، اما خیلی زودتر از انتظار در فضای مجاز منتشر شد. با‌این‌حال انتشار گسترده این خبر از‌سویی، و قراردادن آن در‌کنار بازنشر معنادار اظهارات نخست‌وزیر عراق درباره پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و اخبار مربوط‌به گسترش حضور برخی مسافران عراقی در منطقه آزاد اروند آن هم برای اهداف و بهره‌کشی جنسی، به‌طور طبیعی با واکنش‌های منفی بسیاری رو‌به‌رو شد.﷯ واقعیت آن مصاحبه چه بود؟برای ابهام‌زدایی از این موضوع، محمد قانعی، رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان‌رضوی، درباره گفت‌و‌گوی خود با روزنامه شهروند این‌گونه می‌گوید: قطعا کنترل‌های دقیق در مراکز اقامتی رسمی مشهد، باتوجه‌به جو گسترده مذهبی در این شهر، بسیار بیشتر از دیگر شهرهای کشور است.وی درباره کنترل‌های موجود بر مراکز اقامتی مشهد نیز می‌گوید: خبرنگار آن روزنامه درباره علت پذیرش زنان ایرانی همراه‌با مردان عراقی در هتل‌های مشهد سؤال کرد و من کاملا این موضوع را تکذیب کردم؛ زیرا شرایط کنترلی بسیار سختی بر هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها، مهمان‌پذیرها و دیگر مراکز اقامتی رسمی مشهد حاکم است، به‌گونه‌ای که غیر از اتاق مسافر، در تمام قسمت‌های این مراکز پایش تصویری وجود دارد.وی می‌افزاید: بیش‌از ٩٧‌درصد از مسافران عراقی که وارد مشهد می‌شوند، خانواده‌ هستند. ضمن اینکه مراکز اقامتی از پذیرش اتباع خارجی فاقد رابطه زوجیت خودداری می‌کنند؛ چون این‌گونه پذیرش‌ها برای مراکز تبعاتی به‌دنبال دارد. زوجیت فرد ایرانی با تبعه خارجی نیز حتما باید با گذر از مراحل متعدد تأیید ازسوی مراجع متعدد به اثبات برسد تا پذیرش در مراکز اقامتی رسمی میسر شود. قانعی با اشاره به بخشی از گفت‌و‌گوی خود با روزنامه شهروند می‌گوید: بین آنچه من اعلام کردم و آنچه در این روزنامه منتشر شد تفاوت است‌؛ در پاسخ به خبرنگار این رسانه اعلام کردم ٧هزارو٣٠٠واحد اقامتی غیر‌رسمی در‌قالب خانه‌مسافر در مشهد وجود دارد که از این تعداد ۶٠٠‌واحد مجوزهای رسمی را دریافت کرده‌اند.وی ادامه می‌دهد: در گزارش این روزنامه، ماجرا به گونه‌ای منتشر شده بود که گویا بیش‌از ۶‌هزار واحد غیر‌مجاز مشغول سرویس‌دهی به مسافران عراقی هستند، این در‌حالی است که بسیاری از متولیان این مراکز اقامتی در‌حال طی‌کردن مراحل ثبت و دریافت مجوز هستند و قطعا مایل نیستند برای آینده کاری خود مشکلات متعددی ایجاد کنند.وی تصریح می‌کند: در اظهاراتم به این نکته اشاره کرده بودم که گرایش زائران عراقی به استفاده از مراکز اقامتی رسمی همانند هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌ها افزایش یافته و از سوی دیگر، امکان سوءاستفاده در مراکز اقامتی رسمی نزدیک به صفر است. ضمن اینکه تفاوت است میان اینکه گفته شود بیش‌از ۶‌هزار واحد اقامتی غیر‌رسمی (خانه‌مسافر) در مشهد وجود دارد با اینکه اعلام شود این ۶‌هزار مرکز مشغول سرویس‌دهی خارج از عرف به برخی مسافران خارجی هستند.﷯ افزایش ۴٠ درصدی اشغال هتل‌ها در مشهددر‌این‌میان با کاهش ارزش ریال در‌مقابل ارزهای خارجی، به‌طور طبیعی شاهد افزایش حضور مسافران و زائران خارجی در ایران هستیم؛ موضوعی که قانعی درباره آن می‌گوید: طی دو‌سه ماه اخیر، شاهد رشد دوبرابری حضور زائران خارجی در کشور و به‌ویژه در مشهد بوده‌ایم که مهم‌ترین دلیل آن، کاهش ارزش پول کشور ایران مقابل پول کشورهای مبدأ است. وی می‌افزاید: هر زائر عراقی در زمان حضور در ایران به‌طور متوسط هزار دلار برای اقامت، درمان، جراحی‌های زیبایی، خرید سوغات، خورد و خوراک و ایاب و ذهاب هزینه می‌کند. وی ادامه می‌دهد: در‌کنار وجود بارگاه منور رضوی که انگیزه اصلی و یکی از اشتراکات بارز حضور زائران عراقی در ایران و مشهد است، نمی‌توان افزایش برخی زیرساخت‌ها همانند مراکز درمانی مجهز و پیشرفته در‌راستای تحقق گردشگری مذهبی، فراهم‌شدن زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و ریلی ارزان‌قیمت، افزایش رو‌به‌رشد مراکز اقامتی همانند هتل‌های لوکس و افزایش مراکز تفریحی در این شهر را به‌عنوان دلیل سفر گردشگران خارجی به مشهد کتمان کرد؛ ضمن آنکه نوسانات ارزش دلار و برخی ارزهای خارجی، تمایل زائران خارجی و عراقی را برای بهره‌مندی از یک سفر ارزان و کامل چند‌برابر کرده است.﷯ انگیزه‌های خاص برای اخبار خاصسیدجواد حسینی، سرپرست معاونت زیارت استانداری خراسان‌رضوی، نیز اظهارات رئیس اتحادیه هتلداران استان را کمابیش تأیید می‌کند. وی می‌گوید: سال‌٩۶ حدود ٢‌میلیون زائر خارجی وارد مشهد شد که از ٢٠‌ملیت مختلف بودند. وی ادامه می‌دهد: در سه ماهه اول سال ٩٧ نیز حضور زائران خارجی در مشهد دوبرابر رشد داشته است که در‌میان آن‌ها زائرانی از عربستان، عراق، عمان، بحرین، هندوستان و بسیاری کشورهای دیگر دیده می‌شوند.وی انگیزه اصلی حضور در مشهد را زیارت اعلام می کند و می‌گوید: اگر به گذشته‌های نه‌چندان دور و سوابق موجود نگاه کنید، هر زمان که رابطه میان ما و یکی از کشورهای همسایه خوب و حسنه بوده، به‌ویژه زمان‌هایی که رابطه میان ما و عراق به‌عنوان دو کشور قدرتمند شیعه، در بهترین سطوح قرار داشته است، سرنخ‌هایی خارج از کشور، خط خبری، روانی و تبلیغاتی خاصی را سازمان‌دهی و گسترش داده‌اند. حسینی بیان می‌کند: دلیل این موضوع، این است که در‌کنار زائران عراقی، تعداد زیادی زائر از کشورهای آذربایجان، هند، پاکستان و دیگر کشورهای عرب‌زبان وارد ایران می‌شوند، اما تمرکز تبلیغات منفی روزهای اخیر درباره زائران عراقی بوده است.سرپرست معاونت زیارت استانداری نیز با اشاره به خانه‌مسافرهای غیررسمی مشهد، تعداد آن‌ها را ۵‌هزار واحد اعلام می‌کند و می‌افزاید: از این تعداد ۶٠٠‌مرکز مجوز رسمی دارند و اکثریت قریب‌به‌اتفاق باقی مراکز نیز درحال پیگیری برای رفع اشکالات و دریافت مجوزهای لازم هستند.﷯ ٢۵٠٠ نظارت طی ٣ ماهوی می‌گوید: با‌وجود کاهش ارزش ارز رایج کشور ما در‌مقابل دیگر ارزهای کلان، اگر مسافری به قصد ایجاد ناهنجاری تمایل داشته باشد به مشهد سفر کند، باتوجه‌به اطلاع از شرایط خاص مشهد و کشور، ترجیح می‌دهد این رویه را در تعداد دیگری از کشورهای همسایه دنبال کند.سرپرست معاونت زیارت استانداری خراسان‌رضوی به نکته دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: فقط در سه‌ماهه اول سال ٩٧، ٢هزارو۵٠٠‌نظارت ترکیبی ازسوی دستگاه‌های نظارتی از مراکز اقامتی مشهد صورت گرفته است.تردیدی نیست که در‌کنار میزان شایان‌توجه سفر و ارائه خدمات گردشگری به زائران خارجی، میزان بسیار زیاد هجمه‌های صورت‌گرفته در یک هفته اخیر علیه زائران عراقی نمی‌تواند طبیعی و خودجوش و حاصل واقعیت‌های موجود باشد. به‌عبارت دیگر، در‌کنار تمام مناسبات حسنه موجود میان دو کشور، از‌آنجا‌که طبق آمار رسمی، نزدیک‌به صددرصد زائران عراقی با خانواده‌هایشان به ایران سفر می‌کنند، ایجاد جو تبلیغاتی و روانی خاص مبنی‌بر حضور زائران مرد عراقی با اهداف خاص در مشهد، نمی‌تواند واقعی و درست باشد و قطعا این اخبار دانسته یا نادانسته موجب تأثیرگذاری روی جایگاه معنوی و اقتصادی مشهد می‌شود. فراموش نکنیم که ٢۵‌سال قبل نیز بخشی از تجارت ایران با جمهوری‌های تازه مستقل‌شده شمالی ایران، باعث بروز برخی مشکلات در روابط تجاری میان ایران و این کشورها شد و همین رویه درصورت گسترش نابجا و نادرست موج تحریک احساسات عمومی در‌مقابل سفر زائران خارجی به مشهد، می‌تواند حتی ضرباتی بر پیکر اقتصاد و اشتغال‌زایی در مشهد وارد سازد.