آغاز سفر به ایران از مشهد؛ « اگر از امام اجازه بگیرم، سفر آسان می‌شود.» نقل قولی از عمران‌خان در آستانه سفرش به ایران. این جمله یعنی بر خلاف تصورات نخست وزیر پاکستان به جای آمدن به تهران به مشهد رفته است به بارگاه امام رضا(ع)، اظهارنظری که ناخود آگاه تداعی کننده آبان ماه سال 1374 است. همان زمانی که بی نظیر بوتو چادر بر سر به بارگاه امام رضا (ع) رفت و سفرش ... ... به ایران را اینگونه متفاوت کرد. از همین رو شاید اقدام عمران‌خان به عنوان یک نخست وزیر از این حیث عجیب و بی سابقه نباشد اما از جهتی دیگر قابل توجه است. بی نظیر بوتو یک شیعه بود، اما عمران‌خان نخست وزیر پشتون پاکستان چطور؟ عمران‌خان در مشهد پس از دیدار و گفت و گو با استاندار خراسان رضوی در فرودگاه مشهد به زیارت بارگاه منور امام رضا(ع) مشرف شد.به راستی چرا مشهد را برای این آغاز سفر انتخاب کرده است این موضوع به چه معنا می‌تواند باشد؟ چرا از مشهد شروع شد پیر محمد ملازهی کارشناس مسائل پاکستان به آفتاب یزد در این باره می‌گوید: «آغاز این سفر از مشهد به محاسباتی که عمران‌خان در داخل پاکستان انجام می‌دهد، برمی‌گردد. حدود 20تا 25 درصد جمعیت 220 میلیونی پاکستان، شیعه مذهب هستند که به لحاظ ایدئولوژیکی دیدگاه‌های فقهی‌شان نزدیک به دیدگاه‌های فقهی‌ای است در ایران وجود دارد. در شرایط کنونی منطقه، نگرانی‌هایی برای دولت پاکستان وجود دارد که اگر تضاد میان شیعه و سنی در منطقه شدت بگیرد، گرایش شیعیان پاکستان به ایران می‌تواند مسائل را برایشان مشکل‌تر کند. برای همین، هم خانم بوتو که البته خود شیعه‌مذهب بود با ورود به ایران سفرش را از مشهد شروع کرد و هم عمران‌خان که جزو پشتون‌های پاکستان است.» وی ادامه می‌دهد: «سفر عمران‌خان به مشهد چنین محاسبات داخلی را در نظر گرفته است.»ملازهی می‌گوید: «اما تنها این مورد نیست اگر کمی واقع بینانه تر به این موضوع نگاه کنیم باید بگوییم پاکستان یک کشور بزرگ اسلامی است و ارتش قدرتمندی دارد از همین رو خودش را در جایگاهی می‌بیند که به اصطلاح با همه کشورهای اسلامی شیعه یا سنی مناسبات توسعه‌یافته‌ای داشته باشد. این آغاز سفر از مشهد می‌تواند این پیام را نیز منتقل کند. »این کارشناس تاکید می‌کند: « آغاز سفر عمران‌خان به ایران از مشهد، به گونه‌ای نبوده که او بی‌گدار به آب زده باشد بلکه یک نوع توافقی با قدرت خارجی ایران نیز داشته که ابتدا به مشهد برود و سپس رهسپار تهران شود.»اظهارات پیر محمد ملازهی اما همگی بیانگر این مطلب است که پاکستان در این سفر تنها توجه‌اش به مسائل داخلی کشور خود است و بیشتر تلاش می‌کند تا مقاصد و منافع خویش را به دست آورد و کمتر به تعاملات دو جانبه می‌اندیشد.اما همان طور که این کارشناس نیز به آن اشاره می‌کند آغاز سفر عمران‌خان از مشهد بدون رضایت ایران نمی‌تواند باشد. جلب نظر شیعیان از ملازهی سوال می‌کنیم که دلیل استقبال ایران از این حرکت عمران‌خان چیست؟ آن هم وقتی آغاز سفر نخست وزیر پاکستان از مشهد می‌تواند به معنای این باشد که اساسا هدف پاکستان در سفر به ایران تنها فراهم‌آوردن منافع پاکستان و جلب نظر شیعیان این کشور است و دیدار با مقامات ایرانی در تهران در اولویت دوم این سفر قرار دارد؟ نکته‌ای که این کارشناس درباره آن اینگونه پاسخ می‌دهد: «واقعیت آن است که ایران در حال حاضر تحت فشار تحریم‌های آمریکاست و بیشتر بانک‌های دنیا و شرکت‌های بزرگ تجاری حاضر نیستند با ایران همکاری بکنند، ایران در شرایط فعلی می‌داند که کشورهایی مثل ترکیه و پاکستان به عنوان کشورهای همسایه می‌توانند تا آنجایی که امکان داشته باشد تحریم‌ها را دور بزنند. بنابراین استقبال کشورمان از عمران‌خان واقع‌بینانه است چه این سفر از مشهد شروع شود چه تهران. ایران باید از آمدن عمران‌خان در هر سطحی از توافق خوشحال باشد چرا که به هر روی این موضوع به نفع ایران نیز تمام خواهد شد. علاوه بر این حل و فصل مسائل امنیتی را نیز نباید از یاد برد.» این کارشناس ادامه می‌دهد: «از سویی این احتمال را نیز از یاد نبریم که پاکستان این موضوع را نیز محاسبه می‌کند که آیا زمینه‌های این مطلب فراهم است تا بتواند نقش میانجی بین ایران و عربستان را بازی کند؟»وی اظهار می‌دارد: «به هر صورت، این سفر یک سفر کاری مهم است. اگر دو کشور بتوانند نسبت به خیلی از مسائل دوجانبه و چه تردیدهایی که طرفین نسبت به یکدیگر دارند به نتایج مثبتی برسند این موضوع اتفاق مثبتی است. ایران تصور می‌کند که پاکستان از مخالفان حکومت جمهوری اسلامی حمایت می‌کند و پاکستان هم متقابلا چنین تصوری از ایران دارد. از همین رو دو طرف باید دراین زمینه به یک تفاهم برسند. در سطح منطقه نیز همین طور است. متاسفانه در حال حاضر بحران در منطقه و کشورهایی مثل سوریه، یمن، بحرین و... در قالب شیعه و سنی طبقه بندی شده است، باید این بحران دنیای اسلام برطرف شود. پاکستان نیز این بیم را دارد که اگر همین نگاه، میان شیعه و سنی در پاکستان هم شکل بگیرد، آن موقع مشکلات امنیتی خیلی جدید می‌تواند گریبان پاکستان و مناسباتش با ایران را بگیرد.» طرحی که به نفع پاکستان است زمانی که عمران‌خان سکان مدیریت اجرایی کشورش پاکستان را برعهده گرفت، برخی می‌گفتند او این بار ایران را به عنوان اولین مقصد برای سفرهای خارجی برمی گزیند. هنوز به طور رسمی نخست وزیر پاکستان نشده بود که سفیر ایران در پاکستان دیداری با او انجام داد و در همین دیدار چنین گمانه‌زنی ایجاد شد. برخی کارشناسان اظهارات او را در دیدار با سفیر ایران نشانی از تعدیل روابط پاکستان با عربستان و نزدیکی اش به ایران در آینده‌ای نه چندان دور می‌دانستند و از همین رو معتقد بودند که ممکن است این بار نخست وزیر پاکستان برای اولین سفرش ایران را به جای عربستان انتخاب کند. اتفاقی که هرگز نیفتاد. عمران‌خان چندین ملاقات با ولیعهد عربستان داشت و سفرش به ایران را مدام به عقب می‌انداخت تا بالاخره بعد از ماه‌ها تاخیر او اینگونه رهسپار ایران شود و سفرش را از مشهد آغاز کند. از همین رو عده زیادی به این سفر خوشبین نیستند و اعتقاد دارند که خواسته‌های ایران در این ملاقات برآورده نخواهد شد.ملازهی درباره این سوال که بسیاری می‌گویند این سفر نمی‌تواند آنچه که کشورمان انتظار دارد را برآورده کند و اسلام آباد همواره به عربستان بیش از ایران نزدیکتر است می‌گوید: «همان نگاه سابق همچنان وجود دارد. اما پاکستانی‌ها در روابطشان به دنبال ایجاد یک توازن در مناسباتشان میان ایران و عربستان می‌گردند و مطمئنا جهت گیری خاصی به نفع ایران نخواهند داشت و به عربستان فاصله نزدیکتر از چیزی که الان می‌بینید، دارند. به هر روی پاکستان در عربستان دارای یک مناسبات راهبردی استراتژیک است اما ارتباطش با ایران به صورت تاکتیکی است.»وی اظهار می‌کند: «من اعتقاد دارم که پاکستانی‌ها اهداف خاص خودشان را دارند و در آن اهداف الزاما مسائلی که ایران مدنظرش است قابل وصول نیست، مگر اینکه اتفاق خاصی بیفتد و ایران و پاکستان با توجه به اینکه هر دو کشور تحت فشار آمریکا قرار دارند به هم نزدیکتر شوند. شاید این موضوع زمینه‌ای هست که نزدیکی بیشتری به ویژه در مسائل امنیتی داشته باشند. پاکستان طرح شش ماده‌ای برای امنیت مرزی دارد که البته آن طرح هم خیلی به نفع ایران نیست بلکه به نفع پاکستان است. بدیهی است که پاکستانی‌ها منافع خودشان را ارجح بر هر چیز دیگری بدانند اما اینکه باید خوشبین یا بدبین بود باید دید که پاکستانی‌ها چه معذوریت‌هایی دارند به هر حال پاکستان به عربستان سعودی و کشورهای عربی خیلی نزدیک است، در حالی که ایران از عربستان و برخی کشورهای عربی فاصله بسیار گرفته است. از آن طرف اما آمریکا فضا را بر پاکستان دشوار کرده و پاکستان نیز به دنبال یارگیری‌هایی است که در این یارگیری ایران، روسیه و چین را مدنظر دارد. همه این موارد را باید در نظر گرفت و سپس قضاوت کرد.»به هر روی دولتمردان معتقدند که سفر نخست وزیر پاکستان به ایران می‌تواند موجب گسترش روابط میان دو کشور به ویژه در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای برای مبارزه با تروریسم و تقویت امنیت مرزها در سایه حسن همجواری و ریشه‌های تاریخی و دینی مشترک باشد.خط لوله صلح گاز ایران به پاکستان، رقابت در بندر گوادر، مسائل کشاورزی و... هزاران مسائل دیگر از جمله نکات دیگری است که در این میان مطرح است. بی تردید عمران‌خان در ملاقات با مقامات ایران دراین راستا نیز اظهار نظرهایی خواهد داشت و سعی می‌کند تا از گسترش تعاملات فی مابین نیز سخن بگوید. چه بسا حتی بحث عربستان و میانجی گری در این رابطه را نیز وسط بکشد اما حقیقت این است که باید دید طی ماه‌های آینده آنچه که در عمل اتفاق می‌افتد چه چیزی است و پاکستان تا چه میزان می‌تواند خواسته‌های ایران را در زمینه‌های گوناگون فراهم کند بی آنکه تنها به دنبال منافع کشورش باشد.آیا پاکستان می‌تواند آزادی عملش را در این راستا نشان دهد و بتواند تغییراتی در سیاست‌هایش به خرج دهد و از سویی تصور نکند لطف عربستان همیشه شامل حال این کشور می‌شود؟روزنامه آفتاب یزد